Linggwistiks Para sa mga Mag-aaral ng AGHAM PANLIPUNAN 1

Ang mga subgroup sa Austronesian

Ipinahayag ni Dyen (1965) na may 40 sanga ang Austronesian batay sa kanyang pagkokompara sa 196 salita sa 245 wika. Isa sa mga sanga nito ang Malayo-polynesian kung saan napaloob ang Hesperonesian na siyang kinabibilangan sa mga wika ng Pilipinas, Sulawesi, Borneo, Madagascar, Timog Vietnam, Malaysia, Sumatra, Java, at Bali.

Ang diagram 3 sa ibaba sy nagpapakita sa mga iminungkahing pagkapangkat-pangkat ng mga wika sa pamilyang Austronesian. Batay ito sa mga pag-aaral nina Haudricort (1962), Dahl (1973), Blust (1978) at Benedict (1983). Hinati ni Dahl ang Austronesian sa dalawa --ang mga wikang Formosan at ang mga hindi Formosan. Ang pangalawang grupo ay tinagurian ng karamihan sa mga iskolar na Malayo-polynesian at itoy maaring hatiin sa dalawa: Kanluran (Indonesian) at Silangan (Oceanic). Ang Oceanic ay binuo ng (1) Kanlurang Halmahera-Hilagang-kanlurang New Guinea, at (2) Oceania -- Micronesia, Melanesia, at Polynesia. Ang schema na ito ay inilarawan sa diagram 3.
 
 

Ikumpara ang diagram 3 sa subgroup ni Reid (1982) sa dgram 4 na nagpapakita ng tatlong subdibisyon:
 
 

Ang diagram 4 ay nagpapakita na ang mga wika sa Pilipinas ay hindi nanggaling sa isang sanga lamang ng pamilyang Austronesin. Sa halip ang mga ito ay nasa iba’t-ibang sanga sa iba’t ibang yugto sa debelopment. Samakatuwid, bagama’t Austronesian ang lahat na wika sa Pilipinas, ang mga ito ay hindi gaanong magkalapit.

Gayun pa man, sundan natin ang diagram 3 upang matunghayan ang subgroup ng mga wika sa Pilipinas. Makita sa diagram 3 ang sanga ng Kanlurang Malayo-polynesian, tinagurian ding Indonesian.

Dito napabilang ang mga wika sa Pilipinas. Ang sangang ito ay binubuo ng walong grupo: ang Hilagang Pilipinas, Timog Pilipinas, Meso-Pilipinas, Timog Mindanao, Celebes, Borneo, Sama-Bajaw, at Sundic. Anim nito ay matatagpuan sa Pilipinas (bilang 1, 2, 3, 4, 5, at 7 sa diagram 5).
 

Ang mga subgroup sa mga wika sa Pilipinas

Ang klasipikasyon sa bahaging ito ay ibinatay sa sentisis ni Ruhlen (1987: 338-344) at sa "Ethnologue: Philippines."

Hilagang Pilipinas. Ang sangang ito ay may dalawang dibisyon: (1) Hilagang Luzon na binuo ng 3 grupo-- Hilagang Cordillera, Ilokano, at Timog-Gitnang Cordillera; (2) Bashic-Gitnang Luzon-Hilagang Mindoro na may 3 ring grupo -- Bashic, Gitnang Luzon, at Hilagang Mindoro. Ang detalya ng mga grupo ng wika sa sanga na ito ay ipinakita sa diagram 6.
 
 

Timog Pilipinas. May 23 wika ang kabuuan nito, at ito ay may 3 subdibisyon: Subanon, Manobo, at Danao. Ang detalya sa sangang ito ay makita sa diagram 7.
 
 

Meso-Pilipinas.Ang Meso-Pilipinas ay may 56 wika na nahati sa apat na grupo: Timog Mangyan, Kalamian, Palawan, Gitnang Pilipinas. Ang mga wika sa Gitnang Pilipinas ay may limang (5) subdibisyon -Tagalog, Bikol, Mansaka, Mamanwa, at Bisaya. Ang Bisaya ay may limang (5) grupo rin --Timog, Cebuan, Sentral, Banton, at Kanluran. Ang diagram 8 ay nagpapakita sa kabuuan ng sangang ito.
 
 

Ang 56 wika na kabilang sa grupong ito ay ang mga sumusunod: (1) Timog Mangyan: Batangan, Tawbuid (Silangan),Tawbuid (Kanluran), Hanunoo; (2) Kalamian: Agutaynen, Kalamianen, Tagbanwa; (3) Palawan: Batak, Molbog, Palaweño, Tagbanwa; (4) Gitnang Pilipinas: (a) Tagalog; (b) Bikol - Isarog, Iraya, Naga, Virac; Iriga (Agta), Albay, Rinconada, Pandan; (c) Mansaka -- Davawenyo, Kalagan, Tagakaulo, Kamayo, Isamal, Caraga, Mansaka, Cataeleño (d) Mamanwa; at (e) Bisaya.
 
 

May 21 wika ang sangang ito: Aklanon, Calayunen, Cuyonon, Malaynon, Kinaray-a, Ratagnon; Looknon, Ati, Romblomanon, Sorsogon Gubat, Sorsogon Bicol, Waray; Capiznon, Hiligaynon, Masbatenyo, Porohanon; Surigaonon, Butuanon, Tausug; Cebuano; Bantoanon. May anim pang wika sa grupong ito na hindi pa tiyak ang klasipikasyon: Ata sa Mabinay, Negros Oriental, Ayta (Sorsogon), Ayta (Tayabas), Karolanos (gitnang Negros), Magahat (timog-kanlurang Negros), at Sulod (Tapaz, Capiz).

Timog Mindanao.Ang limang (5) wika sa Timog Mindanao at ang kani-kanilang dibisyon: Bilic - Blaan Koronadal, Sarangani Blaan, Tboli; Tiruray; Bagobo - Giangan.

Sama-Badjaw.Ang pitong (7) wika sa sangang ito ay may tatlong (3) dibisyon: Abaknon; Yakan; at Sulu-Borneo, na may limang wika -- Jama Mapun, Pangutaran Sama, Sama Balangingi, Siasi Sama, Sibutu.

Celebes: Sangir. Ang Sangir ay napabilang sa sangang Celebes. Dalawang wika sa sangang ito ang ginagamit sa mga isla ng Balut at Sarangani -- ang Sangil na ginagamit ng humigit-kumulanag 10,000; at ang Sangir, na may 55,000 nagsasalita (1981 SIL).

Creole. Ang Chavacano ay isang creole. Hindi ito sakop ng pamilyang Austronesian. Ang bokabularyo nito ay Español, ngunit ang sintaks ay kahawig sa sintaks ng mga wika sa Pilipinas. Ito ay ginagamit sa Zamboanga, Basilan, Cavite, Ternate, at Ermita (Manila). Ang Ermitaño ay extinct na.
 
 

Ang katayuan ng mga wika sa Pilipinas.

Ilan ba ang wika sa Pilipinas? Batay sa listahan sa itaas, 160 ang kabuuang bilang. Si McFarland (1994) ay nagsabing may 110 na wika sa Pilipinas, at maliban sa Chavacano na isang creole, lahat na ito ay napabilang sa pamilyang Austronesian.

Batay naman sa survey ng Summer Institute of Linguistics (SIL) may 171 wika ang ginagamit sa Pilipinas --164 nito ay kabilang sa pamilya ng wikang Austronesian; ang lima ay wikang banyaga -- Chinese Mandarin, Chinese Min Nan, Chinese Yue na lahat ay nasakop sa pamilya ng wikang Sino-Tibetan, at ang English at Spanish na nasakop sa pamilya ng wikang Indo-European; ang isa ay ang wika na tinaguriang creole -ang Chavacano; at ang Philippine Sign Language na ginagamit ng may 100,000 na mga pipi. (Ang pinakahuling update sa survey na ito ay noong Pebrero 1998 ayon sa impormasyon ng Internet)

Sa survey na ito ng SIL, nakuha ang 12 wika na may pinakamaraming makapagsalita. Ito ay ang mga sumusunod (kasama ang bilang ng mga nagsasalita nito): Tagalog, 17,000,000; Cebuano, 15,230,000; Ilocano, 8,000,000; Hiligaynon, 7,000,000; Bicol, 4,000,000; Waray-waray, 3,000,000; Pampango, 2,000,000; Pangasinan, 2,000,000; Maguindanao, 1,000,000; Tausug, 830,000; Maranao, 602,613; Ibanag, 500,000.

Kaugnay dito, apat na wika sa Pilipinas ang nakalista sa "Top 100 Languages by Population" sa buong mundo. Ito ay ang Tagalog (# 57), Cebuano (# 61), Ilocano (# 91), at Hiligaynon (# 100).

Sa kabilang dako, ito naman ang mga wika na malapit nang maging extinct kasama ang bilang ng mga makapagsalita sa mga ito: Agta (Alabat Island Dumagat), 50; Agta, (Camarines Norte), 200; Agta, (Mt. Iraya), 200; Northern Alta (Baler Negrito, Ditaylan Alta, Ditaylin Dumagat), 240; Arta (towns of Aglipay and Nagtipunan in Quirino Province), 16 o 17; Ata (Mabinay, Negros Oriental), mga 9 na pamilya na lamang; Ayta (Sorsogon), 40; Ayta (Tayabas, Quezon Province), ngayon ay extinct na; Batak (Babuyan, Tinitianes, Palawan Batak), 300; Katabaga (Bondoc Peninsula), extinct.

Marami ang wika sa Pilipinas. At dahil ang wika ay ekspresyon ng kultura, nagpapahayag ito kung gaano kayaman ang ating kultura. Kaya dapat lamang bigyang halaga ang mga wikang ito ng bawat Pilipino -- pag-aralan, gamitin at ipagmalaki upang manatiling buhay.

Next Page : Linggwistiks sa Pilipinas sa loob ng Isang Dantaon (1898-1998)       
Previous Page