1.  MATINUORON KINI.   Ang Biblia   matinuoron gayod. Gipakita niini nga malimbongon si Jacob, ang amahan sa iyang “piniling katawhan.”   Gihulagway niini si Moises, ang maghahatag sa balaod, isip usa ka maduhaduhaon ug hadlokan nga pangulo kinsa mipatay ug tawo aron pagpanalipod sa iyang katawhan, ug human niana mikagiw ngadto sa kamingawan aron pagluwas sa iyang kaugalingon. Gihulagway niini si David, dili lamang isip hinigugmang hari, heneral sa pwersa militar, ug espirtuhanong pangulo sa Israel, kondili isip usab usa ka tawo nga nangagaw sa asawa sa uban, ug unya  mipapatay sa bana niini aron matago ang iyang pagpakasala. Sa usa ka bahin niini, ang Kasulatan miingon nga ang katawhan sa Dios, ang nasod sa Israel, mas makasasala pa kay sa Sodoma ug Gomora (Ezeq. 16:46-52). Ang Biblia nagpakita nga ang tawhanong kinaiya mabatukon sa Dios. Nakita niini ang  umalabot nga napuno sa kagubot. Nagpasidaan kini nga hagip-ot ang dalan ngadto sa langit ug halapad ang padulong sa impiyerno. Dayag nga ang Biblia wala gisulat alang niadtong nagpangita ug sayon nga tubag o masanagong katin-awan labot sa relihiyon ug sa kinaiya sa tawo.

2.  MITUNHAY KINI.    Samtang migitib ang nasod sa Israel  gikan sa liboan ka tuig nga pagka- watakwatak, usa ka magbalantay sa karnero sa disyerto ang  nakakita  sa usa ka  butang nga mahinungdanon kaayo alang sa arkiyolohiya. Didto sa usa ka langob sa amihanang-kasadpan nga bahin sa Dagat nga Patay, usa ka buak nga tibod ang nakuhaan ug mga dokumento nga gitipigan sulod niini sulod sa duha ka libo ka tuig.  Usa sa labing mahinungdanon niini mao ang kopya sa sinulat ni Isaias. Nakita nga kini walay kalainan sa basahon ni Isaias nga napatik sa atong mga Biblia. Ang mga linikit nga nakita didto sa Dagat nga Patay daw  usa ka simbolo nga mihangop sa katawhan sa Israel nga namauli na. Kini ang nagpahimakak  sa gituohan sa uban nga ang orihinal nga Biblia giusab-usab sa pagpanglabay sa panahon.

3.  KINI  NAGPAMATUOD  SA MGA NASULAT SA  MGA BALASAHON NGA NAPATIK NIINI.    Mahinungdanon   nga masayran ta kon   unsay gisulti sa Biblia  labot sa mga basahon nga nasulat niini.  Kon ang mga manunulat sa Biblia wala pa moingon nga sila nagsulti alang sa Dios, nan, dili makataronganon alang kanato ang pagpanulti niini ngadto sa uban. Makabaton unya kitag laing problema. Magsapaw-sapaw ang dili ta masulbad nga mga tulugkarong misteryo nga nasulat  sa mga balasahon nga masaysayon ug matarong. Ug dili unta nato mabatonan ang basahon nga midasig sa pagtukod sa daghang kasimbahanan ug mga sinagoga sa tibuok kalibotan. Ang Biblia nga wala magpadayag nga kini nagsulti alang sa Dios dili gayod mahimong patukoranan sa pagtuo sa libo ka libong mga Cristohanon ug mga Judio (2 Ped. 1:16-21). Apan uban sa mga kalig-onan, gipamatud-an  gayod  sa  mga  manunulat  sa  Biblia  nga sila nagsulat  uban sa lamdag sa Dios. Tungod kay minilyon man ang mitahan sa ilang kinabuhi karon ug sa umalabot niana nga pagpamatuod, ang Biblia dili mahimong maayong balasahon kon ang mga magsusulat niini nagbakak labot sa tuboran sa ilang gisulat.

4.  KINI NAHUPONG SA MGA MILAGRO.   Ang pagbiya sa katawhan sa  Israel gikan  sa Ehipto naghatag sa makasaysayong patukoranan sa pagtuo nga ang Dios  nagpaila sa Iyang kaugalingon ngadto sa Israel. Kon ang Dagat nga Patay wala pa matunga sama sa giingon ni Moises, ang Daang Kasabotan mawad-ag katungod sa pagsulti alang sa Dios. Ang Bag-ong Kasabotan, sama ra sa Daang Kasabotan, nagsandig usab sa mga milagro. Si apostol Pablo nagpadayag nga kon wala pa mabanhaw si Jesus gikan sa mga minatay, kawang lang ang Cristohanong pagtuo (1 Cor.15:14- 17). Aron mapamatud-an ang gisulti niini, and Bag-ong Kasabotan mihingalan ug mga testigo, ug gihimo kini sulod sa panahon diin mahimong mausisa ang maong mga pahayag (1 Cor. 15:1-8). Daghanan sa mga saksi gipatay, dili tungod sa ilang matarong ug espirituhanong pagtuo, kondili tungod kay sila nagsangyaw nga si Cristo nabanhaw gikan sa mga minatay. Daghan ang namatay tungod sa pagbarog sa  ilang gituohan. Ug sila hugot nga nagtuo nga ang ilang gipakamatyan mao ang kamatuoran. Walay motahan sa ilang kinabuhi alang sa usa ka butang nga nasayran nilang bakak.

5.  MAY KAUSAHAN KINI.   Kap-atan  ka manunulat sulod sa 1,600 ka tuig ang nagsulat  sa  66  ka  balasahon  sa Biblia. Upat ka gatos ka tuig ang nag-ulang sa 39 ka basahon sa Daang Kasabotan ug sa 27  ka basahon sa  Bag- ong Kasabotan.  Bisan pa niini, usa lamang ka sugilanon ang gibalay gikan sa Genesis ngadto sa Gipadayag.  Ang  tanang basahon  nagkahiusa sa ilang tubag sa labing mahinungdanong mga pangutana:Nganong ania man kita dinhi?Unsaon ta man pag- atubang ang atong mga kahadlok? Unsaon man nato pagpadayon? Unsaon ta man pagbuntog  ang atong mga kalisdanan ug pagpatunhay sa paglaom? Unsaon ta man pagpasig-uli sa Dios? Ang nagkahiusang tubag sa tanang basahon sa Biblia alang niining mga pangutanaha nagpamatuod nga ang Kasulatan usa lamang.

6.  MITUKMA KINI SA NATALA SA KASAYSAYAN UG SA HIYOGRAPIYA. Sukad pa kaniadto, daghan na ang nagduda kon motukma ba ang gisugilon sa Biblia sa mga  gisulat sa  kasaysayan ug sa hiyograpiya. Apan ang mga arkeyologo karon kanunay nang makakalot ug mga ebedensya labot sa mga tawo, lugar, ug mga kultura nga gihisgotan diha sa Kasulatan. Sa pagpanglabay sa panahon, ang nahisulat sa Biblia napamatud-an nga mas kasaligan kay sa mga panaghap sa mga iskolar. Ang mga turista nga moadto sa mga dapit nga gihisgotan sa Biblia ug sa mga museo dinhi, makatuo gayod nga ang Biblia nahalona sa dapit ug sa panahon sa kasaysayan nga gihulagway sa mga sugilanon niini.

7.  GIUYONAN KINI NI CRISTO.  Daghan ang midayeg sa Biblia, apan wala nay molabaw pa sa pagdason niini  ni Jesus nga Nasaretnon. Giduso Niya ang Biblia dili lamang pinaagi sa Iyang pulong, apan pinaagi usab sa Iyang kinabuhi. Sa mga panahon diin Siya gitintal, nanudlo atubangan sa katawhan, ug nag-antos sama sa  tawo, Iyang gipatin-aw nga nagtuo Siya nga ang Kasulatan sa Daang Kasabotan dili lamang tradisyon sa usa ka nasod (Mt. 4:1-11; 5:17-19). Mituo Siya nga ang Biblia maoy usa ka basahon mahitungod sa Iyang kaugalingon. Siya miingon ngadto sa mga Judio nga sama Kaniya, “Nagtuon kamo sa Kasulatan kay gituohan man ninyo nga diha kanila makakaplag kamo sa  kinabuhing dayon. Ug sila mismo nagsaksi mahitungod kanako. Apan kamo dili buot moari kanako aron unta makabaton kamog kinabuhi” (Juan 5:39-40).

8.  WALA MOSIPYAT ANG GITAGNA NIINI. Sukad pa sa panahon ni Moises, ang Biblia nagtagna na ug mga panghitabo nga waly gustong motuo. Sa wala pa mosulod ang Israel sa Yutang Gisaad, gitagna ni Moises nga dili magmatinumanon ang Israel sa Dios, nga dili niini mapanag-iya ang yuta nga ihatag sa Dios kanila, nga magkatag sa kalibotan ang iyang katawhan, apan unya hugpo- ngon sila ug tukoron pag-usab (Deut. 28-31). Ang dugokan sa panagna sa Daang Kasulatan  mao ang gisaad nga Mesias nga maoy moluwas sa katawhan sa Dios gikan sa ilang mga sala ug sa kapulihay mao usay mohukom ug maghatag ug kalinaw sa tibuok kalibotan.

9.  NAGPABILIN KINING BUHI. Ang mga basahon ni Moises gisulat  500 ka tuig  sa wala pa nasulat ang pinakaunang Kasulatan sa mga Hindu.Ang Genesis gisulat ni Moises 2,000 sa wala pa sulata ni Muhammed ang Koran. Sulod niana nga mga gidugayon, walay laing libro nga gihigugma o gikasilagan pag-ayo kay sa Biblia. Walay laing libro nga kanunay gipalit, gitun-an ug gikutloan kay niining libroha. Samtang minilyon ka mga libro ang gipatik ug unya nawala ra usab, ang Biblia nagpa- bilin nga sukdanan sa ubang mga basahon. Samtang wala kini gisalikway   niadtong nasalikwaotan sa pagtulon-an niini, kini pa gihapon ang nag-unang basahon sa sibilisasyon sa Kasadpan.

10.  MAY GAHOM KINI PAG-USAB SA KINABUHI SA KATAWHAN.  Ang mga dili magtutuo sagad mopunting  niadtong nagpahayag nga sila nagtuo sa Biblia apan kansang kinabuhi wala gihapon mausab pinaagi niini. Apan ang kasaysayan nagpaila usab sa mga tawo kansang kinabuhi nausab tungod niining libroha. Ang Napulo ka Sugo nahimong tuboran sa lamdag sa katarong alang sa dili-maihap nga katawhan. Ang  Mga Salmo ni David naghatag ug kahumpayan sa panahon sa kahasol  ug kaguol.  Ang Wali sa Bungtod  nga gihatag ni Jesus  nagtudlo  sa minilyong katawhan kon unsaon pagsumpo ang  mapatuyangong garbo ug  magarbohong  pagsandig sa balaod.  Ang paghulagway ni Pablo sa  dagway sa gugma diha sa 1 Corinto  13 nakapalukmay sa mga kasingkasing nga nasilag.  Ang  kinabuhi sa mga tawo nga  sama kanila ni Pablo, Augustine, Martin Luther, John Newton, Leo Tolstoy, ug C. S. Lewis nagpaila sa dakong kausaban nga mahimo sa Biblia sa kinabuhi sa tawo. Bisan gani ang mga tribo ug mga kanasoran sama sa mga Celt sa Ireland, sa mapintas nga mga  Viking sa Norway,  o sa mga Auca Indian sa Ecuador nangausab tungod sa Pulong sa Dios ug tungod sa kinabuhi ug sa  gibuhat ni Cristo nga wala pa sukad makita sa kalibotan.

_________________________________________________
Gikutlo gikan sa Why  We Believe: Evidences For the Christian Faith (Nganong Nagtuo Kita: Mga Pagpamatuod sa Cristohanong Pagtuo).  Katungod sa Sinulat @1996 sa RBC Ministries, Grand Rapids MI 49555.
 

Back to : Daily Bread Main Page       
 
 
 
 

1.    ANG  DILI MALIKAYAN NGA PAGTUO. Ang tanan  adunay gituohan. Walay tawong makalahutay sa kabudlay ug kapig-ot sa kinabuhi kon wala siya magtuo sa usa ka butang, bisan kon kini sa kapulihay dili niya mapamatud-an. Ang ateista dili makapamatuod nga walay Dios. Ang  mga  panteista dili makapamatuod nga ang tanan  mahimong simbahon isip Dios. Ang mga sigurista dili makasiguro nga ang pamaagi nila sa pagkinabuhi karon magmapuslanon usab sa umalabot. Ni ang mga agnostiko makapamatuod  nga  imposible nga mahibaloan  sa bisag unsang paagi nga adunay Dios. Dili ta malikayan ang pagtuo, bisag ang atong gituohan mao ang atong kaugalingon.Ang mahinungdanon kapilian mao kini: unsa man ang mga ebedensya nga atong dawaton, unsaon ta  pagsa- bot  kini nga mga ebedensya, ug kinsa o unsa mang butanga ang gusto natong tuohan (Luc. 16:16).

2.  ANG KAKULANGON SA SYENSYA.  Ang pamaagi sa syensya  ikadapat lamang sa mga proseso nga masukod ug mabalikbalik. Dili kinii makatubag sa mga hilisgotan labot sa kagikanan, sa kahulogan, ug sa moralidad . Alang sa mga tubag niana, ang syensya nag-agad ra usab sa personal nga  panlantaw ug  tinuohan niadtong naggamit niini. Sa ato pa diay,  ang  syensya  mahimong  gamiton  sa  maayo  ug sa daotan. Magamit kini sa paghimog bakona o hilo, sa paghinlo  sa palibot  o sa paghugaw niini.  Magamit kini sa paglantugi alang sa Dios o kontra Kaniya. Ang syensya dili makahatag ug lamdag sa katarong  ug gabay sa  kinabuhi. Ang mahimo lamang niini  mao  ang pagpakita sa  paglihok sa  balaod sa kinaiyahan, apan dili niini ikasulti ang ilang  gigikanan.

3.  ANG PROBLEMA SA EBOLUSYON.  Gipakaingon sa uban nga ang pagpatin-aw sa kabuhatan pinaagi sa teoriya sa ebolusyon wala na magkinahanglan sa Dios. Nalimtan nila ang problema nga mahimong bunga niini. Bisan pa man kon ang mga siyentipiko makakita ug igong kamatuoran nga ang kinabuhi miinanay ug patim-aw sulod sa liboan ka mga tuig,  ang lagda sa  kalagmitan magpakita nga gikinahanglan gihapon ang usa ka Magbubuhat.  Mao nga bisan kadtong mga syentipiko nga midawat sa teoriya sa ebolusyon nagtuo usab nga ang kalibotan uban sa kadako ug kakuti niini wala “mahitabo lamang.” Daghan ang napugos sa pagdawat sa kalagmitan nga adunay maalamon nga nagdesinyo sa kinabuhi ug nagpalihok niini pinaagi sa mga balaod sa kinaiyahan nga iya usab nga gipahalona.

4.  ANG GIPANGANDOY SA KASINGKASING. Ang tawo gihulagway isip relihiyosong binuhat. Sa panahon sa kahikugang o sa wala-damhang kasamok, sa pag-ampo o sa pamalikas, malakbitan gayod niya ang usa ka dios. Kadtong nag-isip niini nga usa lamang ka daotang batasan o katilingbanong bisyo nagpangutana ug wala makakaplag ug tubag. Ang pagpahimakak nga adunay Dios dili makasulbad sa talinghaga sa kinabuhi. Ang pagsulay sa paghiklin sa Dios gikan sa katilingbanong kinabuhi dili makawagtang sa matubayong pagpangandoy sa mga butang nga dili ikahatag niining kinabuhia  (Ecc. 3:11). Adunay  kalidad  ang  katahom,ang kamatuoran, ug ang gugma nga motandog sa atong kasingkasing. Bisan taliwala sa  atong kasuko batok sa  Dios nga mitugot sa inhustisya ug kasakit, sa kapulihay makahunahuna ra gihapon kita ug moingon nga dili angay maingon niini ang kinabuhi (Rom 2:14-15). Bisan supak sa atong kabubut-on, makabig kita sa usa ka butang nga labaw,  inay nga sa mga butang nga ubos kay kanato.

5.  ANG NASULAT SA GENESIS.   Sa unang pagbasa, ang pasiunang mga pulong sa Biblia nagpasabot nga adunay Dios. Gani, ang Genesis gisulat man sa usa ka panahon sa kasaysayan. Si Moises misulat, “Sa sinugdanan  ang Dios” human  mobiya ang mga Israelita sa Ehipto. Misulat siya human mahitabo ang mga milagro nga sumala pa nasaksihan sa liboan ka Judio ug mga taga-Ehipto. Gikan sa Exodo hangtod sa pag-abot sa Mesias, ang Dios sa Biblia nagpakita sa Iyang gahom sa mga panghitabo nga nasaksihan sa mapamatud-an nga panahon ug pihong mga dapit. Kinsa kadtong magduda niini, mahimong moduaw sa maong  mga lugar ug mga tawo aron sa pagsuta niini.

6.  ANG NASOD SA ISRAEL. Ang Israel sagad nga gigamit nga argumento batok sa Dios. Daghan ang maglisod pagtuo sa Dios nga nagpalabi sa Iyang “piniling katawhan.” Ang uban labi pang naglisod sa pagtuo sa usa ka Dios nga wala manalipod sa Iyang “gipili nga nasod” gikan sa mga lawak sa tren diin sila gihiloan pinaagi sa buga sa tren mismo, ug gikan sa mga hiniloang hudnohan sa Auschwitz ug sa Dachau.  Apan sama sa ubang mga propeta, si Moises mitagna dili lamang sa pagpakaangkon sa Israel sa yutang gisaad, apan usab sa ilang dili-matupngang pag-antos ug pagkatibulaag sa tibuok  kalibotan, sa ilang paghinulsol inig-abot sa panahon, ug sa kataposang mga adlaw diin sila mapasig-uli sa ilang naandan (Deut. 28-34; Isa. 2:1-5; Ezeq. 37-38).

7.  ANG GIPADAYAG NI CRISTO. Kadtong mga nagduda nga adunay Dios nagsulti sa ilang kaugalingon niini, “Kon buot ang Dios nga kita motuo Kaniya, magpakita unta Siya kanato.” Sumala pa sa Biblia, mao kana ang gibuhat sa Dios. Si propeta Isaias niadtong ikapitong siglo sa wala pa moabot si Cristo, misulat sa pag-ingon nga hatagan sa Dios ang Iyang katawhan ug usa ka timaan. Ang usa ka batan-ong dalaga manamkon ug moanak ug usa ka lalaki nga nganlan niyag “Emmanuel” (Isa 7:14; Mat. 1:23). Si Isaias miingon nga kining bataa nganlag “Dios nga Gamhanan, Walay Kata- posang Amahan, Prinsipe sa Pakigdait” (Isa. 9:6). Si Isaias misulti usab nga kining bataa mamatay tungod sa sala sa Iyang katawhan sa dili pa Niya maangkon ang kinabuhing walay kataposan ug ang pasidungog gikan sa Dios. Ang Bag-ong Kasabotan nag-ingon, Si Jesus nagpadayag nga Siya mao ang Mesias. Ubos sa pagpasagad ni Pilato, Siya gilansang sa krus tungod sa pag-ingon Niya nga Siya ang hari sa Israel ug sa ingon gipakasama Niya ang Iyang kaugalingon sa Dios (Juan 5:18).

8.  ANG  EBEDENSYA SA  MGA  MILAGRO.  Ang mga taho sa unang mga susmusunod ni  Jesus nagkauyon nga si Jesus nagbuhat pag daghang butang gawas sa pagpadayag nga Siya mao ang Mesias. Sila nangakabig sa dihang nakita nila nga Siya nag-ayo sa mga paralitiko, naglakaw ibabaw sa tubig, ug unya  mipili sa pagsinati sa mapait nga kamatayon nga dili angay Kaniya  ug unya naban- haw gikan sa mga minatay (1 Cor. 15:1-8).  Ang labing mahinungdanon mao ang ilang gisulti nga daghan ang mga saksi nga nakakita ug ang nakigsulti kang Cristo human nila masuta nga wala nay sulod ang Iyang lubnganan ug nga nakita nila Siya nga gibayaw ngadto sa  mga panganod. Kini nga mga saksi walay maani dinhi sa kalibotan  sa ilang gipadayag. Wala sila mag-apas sa  kalibotanong bahandi o gahom.  Daghan kanila ang gipatay tungod sa ilang pagtuo, ug hangtod sa kataposang gutlo sa ilang kinabuhi sila nagpadayag nga ang Mesias sa Israel nakig-uban na kanila ug nahimong sakripisyo alang  sa sala, ug nga Siya nabanhaw  aron pagpamatuod ngadto kanila nga Siya may  katakos sa pagdala kanila  ngadto sa Dios.

9.  ANG  GIPASUNDAYAG SA KINAIYAHAN. Adunay nagtuo sa Dios nga wala gayod maghatag ug igong gibug-aton sa Iyang pagkaanaa. Sila nagtuo nga ang ingon kagamhanan nga Magbubuhat sa kalibotan wala nay panahon sa  pagtagad kanato. Apan si Jesus mipatin-aw sa lintunganay ug kalangkoban sa kinaiyahan. Iyang gipasabot nga ang Dios may igong kagahom sa pagtagad sa labing gamay nga bahin sa atong kinabuhi. Gipaila Niya ang Dios nga wala lamang masayod sa matag lakang ta, kondili lakip usab sa mga laraw ug katuyoan sa atong kasingkasing.  Si Jesus nagtudlo nga nasayran sa Dios kon pila ka lugas ang atong buhok,  kon unsay atong gikabalak-an,  ug bisan gani ang kahimtang sa  nalugmok nga langgam (Sal. 139; Mat. 6).

10.  ANG TINGOG SA KASINATIAN.  Ang Biblia  nag-ingon nga ang  Dios naglatid sa mga panghi-tabo sa atong kinabuhi sa paagi nga kita maaghat  sa pagpangita Kaniya (Buh. 17:26). Ang Kasulatan nag-ingon usab nga  ang Dios dili layo kanato (v.27). Apan tataw nga  gipasabot  sa Biblia nga kinahanglan moduol kita sa Dios ubos sa Iyang pagbuot inay nga sa atoa. Siya misaad nga makaplagan Siya niadtong moila sa ilang kaugalingong panginahanglan ug andam sa pagsalig Kaniya inay nga sa ilang kaugalingon.

_____________________________________________________

Gitkutlo gikan sa  Why We Believe: Evidences For the Christian Faith (Nganong Nagtuo Kita:  Mga Pagpamatuod sa Cristohanong Pagtuo).
Katungod sa Sinulat @ 1996 RBC Ministries, Grand Rapids, MI 49555

Back to : Daily Bread Main Page